Azərbaycanda Daxili Reytinq Agentliyinin yaradılması yerli və xarici sahibkarlara nə kimi üstünlüklər vəd edir?

Son zamanlar Azərbaycanda əksər banklar beynəlxalq reytinq agentliklərinin dəyərləndirməsinə maraq göstərmir. Halbuki xarici praktikada hər hansı bir müəssisənin, o cümlədən maliyyə təşkilatının fəaliyyətini heç bir analiz etmədən, onun nə dərəcədə maliyyə dayanıqlı olması haqqında məlumat əldə etmək üçün həmin təşkilatın reytinq göstəricilərinə diqqət edirlər. Reytinqlər müəssisə haqqında kifayət qədər tutumlu məlumat verə bilir.

Son illər dünyada “Böyük üçlük” adı ilə tanınan üç əsas beynəlxalq reytinq agentliklərinin - "Fitch Ratings", "Moody’s" və "Standard & Poor’s", Azərbaycanda reytinq dəyərləndirilməsi siyahısına nəzər salsaq, görərik ki, bəzi banklarda bu proses dayandırılıb, yeni kredit təşkilatları isə cəlb edilməyib. Bunun səbəbi məlum olmasa da, təxmin etmək olar ki, banklar Azərbaycan Mərkəzi Bankı (AMB) tərəfindən yaradılacaq Daxili Reytinq Agentliyini (DRA) gözləyir.

“Report” yerli bankların beynəlxalq reytinq agentliklərinə müraciətdə marağının olmamasının səbəbini, DRA-nın beynəlxalq reytinq agentlikləri ilə müqayisədə fərqini araşdırıb.

AMB-dən “Report”un sorğusuna cavab olaraq bildirilib ki, beynəlxalq reytinq agentlikləri tərəfindən təqdim edilən reytinqlərə zərurət əsasən bankların xarici səhmdarlarının olması, xarici maliyyə və qeyri-maliyyə təşkilatlarından vəsait cəlb edilməsi, xarici bazarlara çıxışı zamanı aktual olur: “Bu xüsusda ölkədə fəaliyyət göstərən iri bankların və bəzi orta həcmli bankların xarici reytinq təşkilatları ilə əməkdaşlıq etdiyini müşahidə edə bilərik. Biznes strategiyasına müvafiq olaraq fəaliyyəti əsas etibarilə ölkə daxili ilə məhdudlaşan bankların belə reytinqlərə tələbatı bir qayda olaraq daha az olur”.

Ad

Xarici valyutada uzunmüddətli və qısamüddətli emitentin defolt reytinqi

Uzunmüddətli və qısamüddətli kredit reytinqləri

Depozitlərin milli və xarici valyutada uzunmüddətli və qısamüddətli reytinqləri

ABB

"BB-/B" Stabil - Fitch Ratings

(2022)

"Ba3/b1" Stabil - Moody's

(2022)

Kapital Bank

"BB-/B" Stabil - Standard & Poor's

(2018)

"BB-/B" Pozitiv - Standard & Poor's

(2023)

"b1" Pozitiv - Moody's

(2021)

"Ba3" Pozitiv - Moody's

(2021)

PASHA Bank

"B/B" Stabil - Standard & Poor's

(2019)

"B+/b+" Stabil - Standard & Poor's

(2023)

Bank Respublika

"Caa1/NP" Neqativ - Moody's

(2017)

"b2" Stabil - Moody's

(2023)

"B2" və "NP/CRR" Stabil - Moody's

(2023)

Bank of Baku

"Caa3/ Caa3" Neqativ - Moody's

(2017)

"B1/NP" Positive - Moody's

(2023)

"B2" Positive - Moody's

(2023)

AccessBank

"BB-/B" Stabil - Fitch Ratings

(2017)

Expressbank

"B/B" Stabil - Fitch Ratings

(2017)

Azər-Türk Bank

"B+/B" Stabil - Standard & Poor's

(2023)

Muğanbank

"CCC+/C" Neqativ - Standard & Poor's

(2017)

"B-/b+" Stabil - Standard & Poor's

(2023)

Hazırlanan cədvəldən də göründüyü kimi əksər yerli banklar beynəlxalq reytinq agentliklərinə müraciətdə maraqlı deyil, müraciətlərin əksəriyyəti köhnə tarixləri əhatə edir, yeni tarixlərdə müraciət edənlər isə xarici bazarlara çıxışda, xarici maliyyə və qeyri-maliyyə təşkilatlarından vəsait cəlb edilməsində maraqlı olan banklardır.

Daxili Reytinq Agentliyinin yaradılması ilə bağlı cari vəziyyət barədə məlumat verən AMB qeyd edib ki, Mərkəzi Bank tərəfindən DRA-nın yaradılmasının texniki-iqtisadi əsaslandırma layihəsi həyata keçirilib: "Layihə çərçivəsində daxili reytinqləşmə üzrə bazar potensialı araşdırılıb, reytinq agentliyinin fəaliyyət göstərəcəyi hüquqi və requlyativ çərçivə müəyyən olunub və agentliyin fəaliyyətinin institutsional, hüquqi və iqtisadi əsasları qiymətləndirilib: “Qiymətləndirmə nəticəsində, bu sahədə nüfuzlu xarici partnyorların cəlb edilməsi ilə reytinq və skorinq xidməti göstərən DRA-nın yaradılması məqbul hesab edilib. DRA-nın ölkənin hüquqi və iqtisadi xüsusiyyətlərinə bələd olması, ölkədaxili məlumat mənbələrinə çıxışla təmin edilməsi, eyni zamanda, biznes subyektlərinin qiymətləndirilməsi xidmətlərini daha münasib qiymətlərlə göstərməsi onun beynəlxalq reytinq agentliklərindən əsas fərqləndirici xüsusiyyətləridir”.

Mərkəzi Bankdan bildirilib ki, DRA-nın xidmətləri Azərbaycanda fəaliyyət göstərən həm yerli, həm də xarici sahibkarlıq subyektləri üçün nəzərdə tutulub: "DRA tərəfindən aparılacaq qiymətləndirmənin faydalarını yerli və xarici kapital mənbələrinə çıxışın artırılması, real sektora kreditlərin verilməsində artım, qabaqcıl təcrübənin tətbiqi və şəffaflığın artımı, kapital bazarının inkişafına təkan və Basel II/III standartlarının daha geniş tətbiqinə şərait yaratması kimi qruplaşdırmaq mümkündür”.